(Steenwijk 1919 - 1934 Huizen)
Eskaf werd in 1919 opgericht door Hillebrand Ras, eigenaar van een schildersbedrijf in Steenwijk en tevens tekenleraar aan de plaatselijke ambachtsschool, en Hendrik Krop, wethouder en voormalig banketbakker. Met hun nieuwe onderneming hoopten ze een impuls te geven aan de economie van hun woonplaats. Als eerste ontwerpers trokken ze Willem van Norden (1883-1978) aan, tot dan toe werkzaam bij ceramiekfabriek De Distel in Amsterdam, en Hildo Krop (zoon van Hendrik Krop). Deze werden al spoedig gevolgd door W. Bogtman (1882-1955), J.H. de Groot (1864-1932), Jac. Jongert en Cornelis van der Sluys. De eerste jaren verliepen vrij voorspoedig, maar vanaf circa 1923 begon de verkoop in te zakken. Hoewel de fabriek in 1925 een gouden medaille behaalde op de ‘Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes’ in Parijs met een inzending van door Krop ontworpen vazen en dekselpotten, raakte de fabriek kort daarop in grote financiële problemen. In 1927 werd het bedrijf geliquideerd en de inboedel, inclusief alle modellen, verkocht.
De nieuwe eigenaars, Piet van Stam en Harry Hamming, brachten de inventaris van Eskaf over naar Huizen, waar zij de productie onder dezelfde naam voortzetten. Ook alle ontwerpers bleven voor hen werken en ontwikkelden al gauw verscheidene nieuwe modellen. In Huizen beleefde Eskaf een tweede bloeiperiode, die echter nog korter duurde dan de eerste. De economische crisis van 1929 kon nog het hoofd worden geboden met inkrimping van de productie, maar dit bracht slechts tijdelijk verlichting. In 1934 werd Eskaf ten tweede male opgeheven en nu definitief.
Net als bij de meeste andere ceramiekfabrieken was de productie van Eskaf zeer divers van aard. Van veel objecten was de vormgeving afgeleid van die van het Goudse plateel, waarmee met name Zuid-Holland zoveel succes had, maar daarnaast omvatte het assortiment ook een groot aantal oorspronkelijke modellen en decors. Typische Eskaf-stukken zijn bijvoorbeeld de dikbuikige zwart-witte kannen, vazen en dekselpotten van Krop, die ook bouwceramiek en een aantal dierfiguurtjes voor de fabriek ontwierp. De grootste bekendheid is echter te danken aan het vlekkerige groen-zwarte glazuur, dat vermoedelijk al rond 1920 werd ontwikkeld door technisch directeur A.A. Schröder, maar pas in Huizen veel werd gebruikt. Aan de vele vazen en kannen die met dit opvallende glazuur zijn gedecoreerd heeft Eskaf haar eigen plaats te danken temidden van de andere Nederlandse producenten van Art Deco-ceramiek.
Dit artikel (van de hand van Jan Jaap Heij) is met toestemming van de rechthebbenden (Drents Museum en uitgever WBOOKS BV) ontleend aan het boek 'Vernieuwing & Bezinning' dat niet meer zal worden herdrukt.
Copyright afbeeldingen:a. JAV Studio’s, Assen